06/11 – Op dit ogenblik zijn tien kandidaat-vaccins tegen SARS-CoV-2 in fase 3. Nu al moeten we rekening houden dat niet iedereen zich zal laten vaccineren. Omdat de vaccins nieuw zijn, omdat de ontwikkeling heel snel gebeurde, omwille van de politisering van de pandemie en de tegenstrijdige berichten van wetenschappers en regeringsleden.

Het is dus belangrijk dat zorgverstrekkers goed geïnformeerd zijn om patiënten te helpen bij het nemen van een weloverwogen beslissing om zich te laten vaccineren. Een recent in JAMA gepubliceerd artikel komt met antwoorden op de belangrijkste vragen over Covid-19-vaccins.

Wat zal de effectiviteit van de vaccins zijn op de daling van het Covid-19-risico en van de complicaties die erbij horen?

In de Verenigde Staten zal de Food and Drug Administration (FDA) enkel een Covid-19-vaccin goedkeuren als dat de ziekte of de ernst ervan vermindert bij minstens 50% van de gevaccineerde personen.

Zijn de kandidaat-vaccins veilig?

Het zal belangrijk zijn om te weten hoe de evaluatie van de tolerantie gebeurde, of de aantallen patiënten en de follow-upperiode voldoende waren om de meeste nevenwerkingen te detecteren (minstens 15.000 patiënten, meer dan twee maanden opgevolgd). Het is waarschijnlijk dat er na de vaccinatie lichte bijwerkingen opduiken die snel zullen verbeteren, zoals pijn op de injectieplaats, koorts, vermoeidheid en spierpijnen.

Meer ernstige reacties, zoals onverklaarbare neurologische of inflammatoire bijwerkingen, kunnen meer zorg baren. Ernstige bijwerkingen kunnen echter toevallig opduiken na een vaccinatie en gezien worden als een tolerantieprobleem, terwijl er geen verband is met het vaccin. De vergelijking van het aantal ongewenste nevenwerkingen bij gevaccineerde personen met de placebogroep kan helpen om de effecten van het vaccin te onderscheiden.

Voor zeldzame bijwerkingen kunnen de aantallen te laag zijn om definitieve conclusies te trekken. Die zeldzame nevenwerkingen kunnen alleen maar met zekerheid aan het licht komen eenmaal het vaccin op grote schaal wordt toegediend.

Zullen de vaccins effectief zijn voor alle patiënten?

Covid-19 komt vaker voor en is ernstiger bij personen die vaak te weinig in klinische studies zijn vertegenwoordigd: oudere personen, chronisch zieken en personen uit een etnische minderheid. De verschillende groepen kunnen niet dezelfde respons op een vaccin hebben.

Eenmaal de resultaten van de klinische studies beschikbaar zijn, zal het belangrijk zijn om de karakteristieken van de geïncludeerde patiënten te evalueren om te bepalen of ze vergelijkbaar zijn met deze van de patiënten in de klinische praktijk. Een toegediend vaccin kan meer geschikt zijn voor bepaalde patiënten dan voor andere: het is cruciaal dit verschil te kennen.

De studies bij kinderen en bij zwangere vrouwen zullen van start gaan eenmaal onderzoekers de tolerantie bij andere patiënten hebben kunnen aantonen. Ze zullen waarschijnlijk niet bij de eerste groepen behoren die een vaccin zullen krijgen.

Zal alle belangrijke informatie openbaar zijn?

Het is belangrijk te weten of alle informatie die de resultaten van een klinische studie bevestigen of tegenspreken, door iedereen kan worden ingekeken. Als bepaalde informatie ontbreekt, dan moet de reden hiervoor gekend zijn. Verder is het cruciaal dat experts zonder belangenconflicten een studie onder de loep nemen, zoals de belangrijkste medische vakbladen doen.

Zullen alle Covid-19-vaccins dezelfde zijn?

Heel wat vaccins zijn in een ontwikkelingsfase: ze gebruiken niet dezelfde technieken en zullen anders worden ingezet. De artsen moeten de verschillen tussen de goedgekeurde vaccins begrijpen, in het bijzonder de dosissen en het toedieningsschema, alsook de effectiviteit en de tolerantie. Bepaalde vaccins zullen misschien eerder voorbestemd zijn voor bepaalde populaties. Om een vaccin zo goed mogelijk voor elke patiënt af te stemmen, zullen artsen alle verschillen in overweging moeten nemen.

Zullen de gevaccineerde personen nog de afstandsmaatregelen in acht moeten nemen?

Het is wachten op de immunisering en bescherming van een aanzienlijk deel van de bevolking vooraleer de transmissie van SARS-CoV-2 gevoelig zal dalen. In het geval van een vaccinatieschema met twee doses kan dit maanden in beslag nemen. Geen enkel vaccin is 100% effectief en een vaccin dat beschermt tegen de klinische progressie van de ziekte kan niet beletten dat een gevaccineerd persoon het virus aan anderen overdraagt. Bovendien is de duur van de verworven natuurlijke immuniteit na een SARS-CoV-2-infectie nog niet gekend en kan zelfs na verloop van tijd verminderen. Daarom is de duur van de verworven bescherming van nieuwe Covid-19-vaccins ook nog niet gekend.

Omwille van al deze redenen, zelfs wanneer de vaccins beschikbaar zullen zijn, zal SARS-CoV-2 ons met zorgen blijven opzadelen. Het naleven van de afstandsmaatregelen zal wellicht nog meerdere maanden aanslepen, misschien zelfs langer…